نژاد ها و گونه های قهوه

مشابه انگورها برای شراب و رازک برای آبجو، میوه های قهوه هم از درختی بدست می آید که نژادها و گونه های متفاوتی دارد. اگرچه فقط چند نمونه از آنها در سرتاسر دنیا وجود دارند، گونه های جدید بصورت مداوم در حال کشت هستند.

نژادهای قهوه

نام این درخت گل دهنده کافیا (Coffea) است. روش مدرنی برای دسته بندی قهوه در حال گسترش است چراکه دانشمندان روز به روز در حال کشف گونه های جدیدی هستند. هیچکس بطور دقیق نمی داند که چند دسته هستند، اما تا به امروز بیش از 124 گونه درخت قهوه شناسایی شده است که چیزی در حدود دو برابر گونه هایی است که 20 سال پیش شناسایی شده بود.

گونه های قهوه بطور خودرو در طبیعت می رویند و زیستگاه اصلی آنها ماداگاسکار، آفریقا، جزایر ماسکارین، کومور، آسیا و استرالیا است. فقط دو نژاد قهوه عربیکا (Arabica) و قهوه کانفورا (Canephora) ( که به اسم عربیکا و روبوستا شناخته می شوند) بصورت گسترده و تجاری مورد معامله قرار می گیرد، بطوریکه بیش از 99% از تولید قهوه جهان را شامل می شود.

باورها بر این اساس است که نژاد عربیکا یک نژاد دو رگه از ترکیب نژاد کانفورا و نژاد اوگنیودز (Eugenioides ) است که در اطراف مرزهای اتیوپی و سودان جنوبی رشد کرده است. برخی از کشورها همچنین مقدار کمی قهوه از نژاد های لیبریکا (Liberica) و اکسلسا (Excelsa) را برای مصرف خود پرورش می دهند.

گونه های عربیکا و روبوستا

گونه های متنوعی از قهوه عربیکا کشت می شود. اطلاعات در مورد نحوه گسترش و پخش شدن آن در سرتاسر جهان ناقص و گهگاه ناسازگار با یکدیگر است. اما از بین هزاران گونه بومی اتیوپی و سودان جنوبی، فقط تعداد کمی از آفریقا بیرون برده شده اند که معمولا ابتدا به یمن و از آنجا به سایر کشور ها انتقال داده شده است. (ارجاع به مقاله در مورد سفر قهوه)

این درختان به نام تیپیکا (Typica) معروف هستند، نامی که تعمیم داده شده قهوه معمولی (Ordinary) است. درختان تیپیکا که در جاوا (چهارمین جزیره بزرگ اندونزی) کشت شدند، نقطه شروعی برای درختان قهوه بود که سرتاسر جهان را فراگرفتند. بوربن (Bourbon)، یکی دیگر از گونه های اولیه است، که حاصل یک جهش طبیعی از تیپیکا بوده که از اواسط قرن هجدهم تا اواخر قرن نوزدهم، در جزایر بوربن که امروزه به نام جزایر ریونیون (Réunion) شناخته می شود، رخ داده است. امروزه بسیاری از گونه ها بصورت طبیعی از ترکیب این دو نژاد و یا جهشی از کشت ترکیبی این دو نژاد است.

نژاد کانفورا بومی غرب آفریقاست. از کنگوی بلژیکی، نهال ها به جاوا برده و در آنجا کشت شد. از آنجا در تمام جهان پخش و در تمامی کشورهای تولید کننده عربیکا کاشته شد. گونه های متفاوتی از این نژاد وجود دارد، اما همه آنها با نام روبوستا شناخته می شوند. با توجه به آنچه گفته شده است، کاملا مبرهن است که بسیاری از گونه ها از ترکیب دو نژاد عربیکا و روبوستا بدست آمده اند.

شکل ظاهری و طعم قهوه به عوامل زیادی از جمله خاک، میزان نور خورشید، الگوی بارش، الگوی باد، آفات و بیماری ها بستگی دارد. بسیاری از گونه های درخت قهوه از لحاظ ژنتیکی مشابه هستند اما از آنجائیکه در مناطق مختلف روئیده اند، اسامی متفاوتی دارند. این باعث شده است که بررسی دقیق پروسه گسترش قهوه روبوستا و عربیکا سخت باشد. نمودار درختی زیر، گونه های شناخته شده و اصلی این نژاد ها را نشان داده است.

عوامل تاثیرگذار بر روی قهوه

خورشید: بسیاری از گونه های قهوه سایه کامل و یا سایه زیاد در طول روز را ترجیح می دهند. اگرچه که برخی از انواع قهوه در برابر تابش مستقیم و طولانی خورشید مقاوم هستند.

الگوی بارش: الگوی باران زمان گل دادن درخت قهوه را مشخص می کند، چه در مناطق پر باران و په در مناطقی که فصل های بارانی و غیربارانی مشخصی دارند.

الگوی باد: جهت حرکت هوای گرم و خنک بر روی طعم و رسیدن میوه قهوه تاثیر مستقیم دارد.

آرایه شناسی گیاه قهوه:

گیاه قهوه (با نام علمی Coffea ) سرده‌ای است از گیاهان گلدار از خانواده روناسیان که در نواحی گرمسیری رشد می‌کند.

مراحل رشد میوه قهوه:

گل دهی درخت قهوه: گل های درخت قهوه بسیار خوشبو هستند و بوی گل یاسمین را تداعی می کنند.
میوه نرسیده قهوه: میوه قهوه بصورت یک میوه سفت و سبز رنگ رشد می کند و به اندازه نهایی خود می رسد.
میوه نرم شده قهوه (نیمرس) : میوه ه تغییر رنگ می دهد و کمی نرم می شود.
میوه رسیده قهوه: میوه های بسیاری از گونه های قهوه ها قرمز می شود. اگرچه که برخی از درختان قهوه تفاوت دارند.
میوه زیادرس قهوه: میوه قهوه پررنگ و بسیار شیرین می شود و بعد از این مرحله به سرعت بد طعم می شود.